De kracht van oplossingsgericht coachen met paarden

Er zitten heel wat analogieën tussen wat paarden van nature uit nodig hebben en oplossingsgericht werken. Meer nog, lang voordat ik het oplossingsgericht werken leerde kennen, hadden paarden me er de kernaspecten al van bijgebracht.

In dit artikel wil ik een aantal van die kernaspecten verder toelichten om een beter zicht te geven op de toegevoegde waarde die het inzetten van paarden heeft in oplossingsgerichte coaching.

 Mindset

Het start met hoe ik paarden benader vanuit een oplossingsgerichte mindset. Ik vertrek niet vanuit een relatie die gebaseerd is op controle (‘jij moet doen wat ik zeg’) of op conditionering (het paard bepaald gedrag aanleren). Ik vertrek vanuit een relatie die authentieke communicatie vooropstelt. Dit veronderstelt een open nieuwsgierigheid naar wie elk paard is en de bereidheid om op vind-tocht te gaan wat er nodig is om – voor dit paard in dit moment – van betekenis te worden.

Dit laat zich rechtstreeks vertalen naar de relatie die je als oplossingsgericht coach vooropstelt met de coachee: je wil de coachee niet voorschrijven wat die volgens jou zou moeten doen. Je wil de coachee ook niet ‘trainen’ in bepaald gedrag. Je wil voor de coachee van betekenis worden vanuit oprechte interesse en volle aandacht voor wat deze in dit moment nodig heeft.

De volgende kernaspecten die belangrijk zijn in het omgaan met paarden zijn rechtstreeks te linken aan oplossingsgericht werken.

Aandacht

Alertheid is een belangrijke eigenschap van paarden. Actief de omgeving scannen om te checken of die veilig is, is een essentiële leiderschapskwaliteit. Het gaat om:

• een overzicht hebben,
• mogelijkheden zien, en
• inschatten wat nodig is

Dat maakt alertheid ook een belangrijke eigenschap van een oplossingsgerichte coach.

Je aandacht 360° hebben, is een oplossingsgerichte actie. Het haalt je weg van de focus op het probleem en maakt je ervan bewust dat er altijd andere mogelijkheden zijn, zelfs als je ze (nog) niet ziet. Het oplossingsgerichte “En wat nog?” speelt hier feilloos op in.

Richting

Paarden in het wild leven een nomadisch leven en trekken daarbij rond door steeds min of meer dezelfde graasgebieden. De kans is immers groot dat er opnieuw goed gras en kruiden staan waar ze die eerder al vonden. Die graasgebieden zijn geen doel, wel een bestemming: als een route die ze gewoonlijk namen, versperd blijkt te zijn, zullen ze een andere weg vinden op hun ‘radar’ (vanuit aandacht 360°) en die nemen. Een omweg is immers niets anders dan een alternatieve route.

Paarden gaan steeds ergens heen, niet ergens van weg. Enkel in een eerste vluchtreflex is dat wel even het geval, ook dan kijken ze echter al snel weer naar wat de beste vluchtweg is, ze blijven niet blind zomaar ergens van weg rennen.

Dat geldt ook voor oplossingsgerichte coaching. Als een coachee bij jou komt, zit die soms in een vluchtreflex: hij/zij weet heel goed waar hij/zij niet meer naar terug wil. Als de coachee geen richting heeft, gaat deze vanuit lading (emoties, oordelen, interpretaties, assumpties, scenario’s) vaak snel in reactie.

Als oplossingsgerichte coach help je de coachee vinden waar hij/zij wél naartoe wil, en die gewenste toekomst is geen doel dat moet bereikt worden. Het is een richting, een keuze van de coachee voor waar hij/zij energie in wil steken, ‘goesting’ voor heeft, perspectief in ziet. De weg daar naartoe zal hoogstwaarschijnlijk niet in een rechte lijn verlopen en dat is helemaal OK: ook in oplossingsgerichte coaching is een omweg immers niets anders dan een alternatieve route. Misschien verandert de bestemming zelfs in de loop van de reis, en ook dat is OK. Het gaat erom de coachee te helpen om telkens weer die richting te bepalen, die keuzes te maken die voor hem/haar kloppen. Als de coachee een gewenste toekomst vindt – een bestemming – vergroot de kans dat hij/zij gaat zien en doen wat nodig is om die richting uit te gaan en effectief kleine stappen begint te zetten.

Kracht

Paarden zijn grote en krachtige wezens, en ze zetten die kracht in onder de vorm van duidelijkheid. Het gaat om functionele, ladingloze duidelijkheid die tot verbinding leidt, het is geen machtsspel om de andere klein te krijgen. Bij paarden zijn er geen bazen die een positie bekleden en verdedigen. Bij paarden gaat het om leiderschap, om van betekenis worden vanuit het onmiskenbaar duidelijk inzetten (en testen) van kwaliteiten.

Als oplossingsgericht coach wil je niet de ‘machtige’ expert zijn die pretendeert alle antwoorden te kennen en die iemand naar bepaalde oplossingen stuurt. In plaats daarvan help je de coachee om

• (andere) opties te zien
• Een concrete richting te bepalen

Dat doe je door via krachtige oplossingsgerichte vragen ladingloze duidelijkheid te genereren die voor verbinding zorgt: verbinding tussen jou en de coachee en verbinding tussen de coachee en zijn/haar antwoorden op die vragen. Als coach ben je op die manier een krachtige leider in het gesprek, geen baas over het gesprek.

Zorgvuldigheid

Zoals al eerder vermeld, is alertheid de natuurlijke staat van paarden: hun aandacht is constant 360°. Dit doen ze niet vanuit ‘oppassen dat er niets gebeurt’ (d.i. probleemgericht), wel vanuit ‘opletten, observeren om te kunnen doen wat nodig is’ (d.i. oplossingsgericht). Dit is geen voorzichtigheid, noch roekeloosheid: dit is zorgvuldigheid.

Zorgvuldigheid is een mindset die een wereld van verschil maakt:

• Het vertrekt vanuit observatie in plaats van vanuit angst
• Het doet kijken naar mogelijkheden
• Het nodigt uit tot constructieve actie, in kleine stappen

Ook in oplossingsgerichte coaching communiceer je niet voorzichtig (rond de pot draaien) of roekeloos (botweg zaken inbrengen), je communiceert zorgvuldig. Je luistert ‘met sterke oren’ naar kwaliteiten, naar hulpbronnen, naar positieve uitzonderingen en helpt de coachee op die manier om kleine stapjes te vinden en te zetten.

Veerkracht

En wat op die momenten dat het moeilijk loopt in een gesprek? Dat het lijkt vast te lopen? M.a.w. wat als er obstakels opduiken? Ook dan doe je in oplossingsgerichte coaching wat paarden doen.

Hoe gaan paarden om met obstakels? Eerst en vooral: voor hen gaat het niet om obstakels. Er is geen juist of fout. Voor paarden is alles informatie waar je iets mee doet. In dat opzicht zijn obstakels louter omstandigheden. Vanuit de open mindset “Interessant!” kijken paarden op een feitelijke manier naar omstandigheden om accuraat te kunnen handelen.

Dat is ook wat er gebeurt in oplossingsgerichte coaching. Vanuit de open mindset “Interessant!” omarm je op een niet-oordelende manier al wat er komt: alles is informatie waar je iets mee kan doen. Dat voedt vertrouwen en genereert veerkracht, zowel bij de coach als bij de coachee.

Net als paarden doen, ga je als oplossingsgericht coach met (alle) omstandigheden om op een oplossingsgerichte manier:

• Paarden hebben steeds een richting, zowel letterlijk (waar ze heen gaan) als in bredere zin (overleven).
  • Als oplossingsgericht coach help je om een gewenste toekomst te vinden, als leidraad.
• Om hun bestemming te bereiken, kijken ze naar mogelijkheden en ze doen wat werkt.
  • Als oplossingsgericht coach luister je naar wat wél al werkt, naar kwaliteiten, naar positieve uitzonderingen.
• Testen en getest worden zorgt voor cruciale informatie in een realiteit waarin het van het allergrootste belang is om elke mogelijkheid te benutten die jou kan helpen om te overleven.
  • Er is geen goed of fout. Onder de lading van emoties, oordelen, interpretaties, assumpties en scenario’s is alles informatie waar je iets mee kan doen, die je kan benutten om de coachee te helpen om kleine stappen te vinden in de richting van zijn/haar gewenste toekomst.

Eindbeschouwing

Oplossingsgericht coachen met paarden heeft een hele bijzondere meerwaarde, doordat je het oplossingsgericht werken letterlijk in de ervaring brengt. Het toont oplossingsgericht werken in z’n diepste kern: niet (enkel) als methodiek, wel als onmiskenbaar deel van de natuur, van onze natuur.

Wendy Van den Bulck

Auteur van “Verbindende Duidelijkheid. Als paarden uitnodigen tot authentiek, oplossingsgericht leiderschap” en van “Connective Clarity. When Horses Invite You to Take up Authentic, Solution Focused Leadership”